Zbór Braci Czeskich

Bracia Czescy to protestancki ruch teligijny wywodzący się od husytów, zapoczątkowany w poł. XV w. Wyznawcy tej religii zaczęli napływać do Polski w poł. XVI wieku, wygnani prześladowaniami w swojej ojczyźnie.

Głosili naukę o konieczności zmian w Kościele, potrzebie edukacji, odrzucali rolę kapłanów w drodze do zbawienia i spowiedź uszną. Uznawali chrzest tylko w wieku dojrzałym. Propagowali równość społeczną i ubóstwo.

W Grabiszycach pojawili się po zakończeniu wojny trzydziestoletniej w poł. XVII wieku, ponieważ na tych terenach (wówczas Saksonia) zapewniona była wolność wyznaniowa. Osiedlili się w przysiłółku zwanym Karlovem (po niemiecku Karlsdorfem) a dzisiaj Mojkowem.

W ziązku z tym, że byli ludzie wykształceni i dobrzy rzemieślnicy, przywieżli na te tereny znajomość włókiennictwa. Rzemiosło to w bardzo szybkim tempie sie rozwinęło. Powstały chałupnicze tkalnie, dzięki czemu Grabiszyce zyskały miano bardzo bogatej wsi. W poł. XIX w. w okolicznych domach działało 150 krosien tkackich.

Przywodcą zboru był Augustyn Schultz, człowiek bardzo bezkompromisowy jeżeli chodzi o wyznawane poglądy, co przysporzyło mu wiele problemów. W końcu ucieł on do Berlina a za nim większość mieszkańców Mojkowa niezadowolonych z nałożenia pańszczyzny. Tych, którzy zostali, ówczesny właściciel Grabiszyc, Krzysztof Ernest von Gerzdorf, skazał na więzienie. Po wykupieniu się i oni opuścili osadę, która została splądrowana i zburzona. Do dzisiejszych czasów zostało kilka domów i świątynia.

Zbór braci Czeskich został wybudowany w 1733 roku. Obecnie jest tam rzymsko-katolicka kaplica p. w. Matki Boskiej Różańcowej. Dziś to właściwie ruina, a szkoda, bo to jedyny tego typu obiekt w polskiej części Górnych Łużyc. Cóż, właściciel myśli inaczej.